4500 naukowców i inżynierów, zaplecze w postaci 440 laboratoriów, 3762 urządzenia kluczowej aparatury, 32 instytuty badawcze, trzecia pod względem wielkości sieć badawcza w Europie. Stanowi tę część nauki, która pracuje dla przedsiębiorczości i wspiera rozwój polskich firm. O Sieci Badawczej Łukasiewicz rozmawiamy z Jakubem Kaczmarskim, liderem Grup Badawczych Łukasiewicza.
Krzysztof Wołowiec: Czym jest Sieć Badawcza Łukasiewicz i jaka jest historia jej powstania?
Jakub Kaczmarski: Łukasiewicz to składająca się z 32 polskich, wzmocnionych niedawnymi konsolidacjami instytutów naukowo-badawczych. Dostarczamy firmom rozwiązania technologiczne, które pozwalają im stawać się bardziej konkurencyjnymi. Naukowcy Łukasiewicza w dogodny sposób wychodzą naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców i proponują znalezienie sposobu rozwiązania problemu technologicznego w 15 dni roboczych. Przedsiębiorca może zdecydować się na kontakt z Łukasiewiczem przez formularz na stronie internetowej i w ponad 50 lokalizacjach: Instytutach Łukasiewicza i ich oddziałach w całej Polsce. Wszędzie otrzyma ten sam – wysokiej jakości – produkt lub usługę.
Łukasiewicz powstał po to, aby skrócić i uprościć drogę przedsiębiorcy do naukowca i naukowca do przedsiębiorcy. Gdy rozpoczynała się praca nad ustawą o powołaniu Łukasiewicza, w Polsce funkcjonowało 116 instytutów badawczych nadzorowanych przez 16 ministrów, a finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Nawiązanie w takiej sytuacji współpracy z biznesem i koordynowanie pracy naukowej były utrudnione, a wkład w rozwój gospodarki siłą rzeczy ograniczony. Dlatego Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii podjęły decyzję o konsolidacji części z tych instytutów. Tak powstała Sieć Badawcza Łukasiewicz z 7,5 tysiącami pracowników, w tym 4,5 tysiącami naukowców i inżynierów.
Sieć jest koordynowana przez Centrum Łukasiewicz. To niewielka, kilkudziesięcioosobowa organizacja, która działa jak hub. Nie mówi instytutom ex cathedra, które projekty są dobre, co należy w nich poprawić. Robią to z naszą pomocą naukowcy z innych zsieciowanych instytutów.
W jaki sposób Sieć funkcjonuje, jaki jest cel jej działania i jakie podmioty wchodzą w skład Sieci?
Potencjał badawczy Łukasiewicza skupiamy wokół wskazanych przez Radę kierunków działalności sieci. Kierunki te wywodzą się z obszarów, określonych jako wpływające na osiągnięcie celów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Dlatego powołaliśmy cztery Grupy Badawcze odpowiadające rekomendowanym kierunkom: Zdrowie, Inteligentna mobilność, Zrównoważona gospodarka i energia oraz Transformacja cyfrowa.
Działalność grupy „Inteligentna mobilność” koncentruje się wokół technologii związanych z projektowaniem, wytwarzaniem, produkcją, charakteryzacją i użytkowaniem infrastruktury logistycznej i pojazdów. Prowadzone są prace badawczo rozwojowe w obszarze elektromobilności i proekologicznych rozwiązań konstrukcyjnych w środkach transportu, materiałów o rozszerzonej funkcjonalności, a także robotyki i systemów sterowania oraz maszyn stosowanych w rolnictwie, lotnictwie i technologiach kosmicznych. Realizujemy także innowacje w obszarze technologii dla magazynowania, przetwarzania i odzysku energii, w tym w badaniach nad ogniwami wodorowymi, ogniwami paliwowymi, superkondensatorami oraz bateriami i akumulatorami.
W grupie „Transformacja cyfrowa” prowadzimy badania i rozwój nowych technologii dla automatyki i robotyki, sztucznej inteligencji i data science, a także w obszarze inteligentnych miast i sieci sensorowych. Innowacyjność w transformacji cyfrowej to także rozwój internetu rzeczy, w tym owych rozwiązań dla sieci sensorowych, sensorów fizycznych, chemicznych i biosensorów.
Jednym z kluczowych obszarów działalności grupy jest też fotonika, w szczególności w ramach technologii, materiałów i urządzeń światłowodowych, a także emiterów i detektorów promieniowania elektromagnetycznego oraz optoelektronicznych urządzeń i systemów.
Rozwijamy tu także inteligentne usługi dla obywateli i przedsiębiorstw, w tym systemy e-administracji, elektronicznego fakturowania w zamówieniach publicznych, cyfrowych usług publicznych oraz cyberbezpieczeństwa.
W grupie „Zdrowie” realizujemy badania i rozwój nowych technologii, diagnostyki i terapii, wytwarzania produktów leczniczych oraz aparatury i techniki medycznej. Obszary działalności grupy dotyczą całego procesu wytwarzania produktów leczniczych dla technologii leków odtwórczych (generycznych), jak i oryginalnych (innowacyjnych).
Innowacyjność w zdrowiu to także m.in. badania nowych materiałów do zastosowań w medycynie, nowoczesna i spersonalizowana diagnostyka i terapie medyczne oparte na inżynierii białek oraz wykorzystaniu sztucznej inteligencji i biosensorów.
Główne obszary działalności grupy „Zrównoważona gospodarka i energia” to biogospodarka i odzysk materiałowy, czyli główne komponenty tzw. gospodarki obiegu zamkniętego. W ramach tej tematyki prowadzone są prace rozwojowe technologii pozyskiwania surowców, przetwarzania odpadów i ścieków, ekoprojektowania procesów i produktów w przemyśle celulozowo-papierniczym i opakowaniowym oraz wytwarzania materiałów kompozytowych i biodegradowalnych.
Trudne do przecenienia znaczenie mają prace prowadzone w obszarze nanotechnologii dla energii odnawialnej oraz do transformowania, magazynowania i racjonalizacji gospodarowania energią.
Proszę przedstawić jakieś dane liczbowe, które pozwolą czytelnikom wyobrazić sobie skalę Państwa działalności.
Łukasiewicza tworzy grupa ponad 4500 naukowców i inżynierów dysponujących ultranowoczesnym zapleczem w postaci 440 laboratoriów oraz specjalistycznej aparatury badawczej, na którą składają się 3762 urządzenia kluczowej aparatury, w tym 497 unikatowej aparatury w skali Polski. Całkowity budżet realizowanych projektów sięga 5 mld złotych, a przychody Sieci Badawczej Łukasiewicz osiągają 1.3 mld zł rocznie.
Dzięki rozwijanemu sieciowaniu instytutów potrafimy w zaledwie 15 dni roboczych znaleźć sposób na rozwiązanie problemu technologicznego przedsiębiorcy. Pierwsze wyzwanie uruchomiliśmy 15 listopada 2019 roku i od tamtego czasu udało nam się zrealizować ich aż 44, odpowiadając tym samym na ponad 190 problemów technologicznych. W wyzwaniach uczestniczyło 39 firm, a z niektórymi z nich współpracowaliśmy więcej niż raz – w ciągu niecałego roku spółki te zgłosiły nam kilka projektów. W tym strumieniu wygenerowaliśmy ponad 300 propozycji projektowych, czyli pomysłów, które mogę być zrealizowane dla rozwiązania problemów technologicznych zgłaszanych przez firmy.
Co najważniejsze ponad 25% pomysłów przedstawianych w systemie wyzwań przez naszych naukowców jest „kupowana” przez biznes, a ponad połowa jest określana jako interesująca i toczą się nad nimi kolejne prace. Tylko co czwarty pomysł naszych naukowców jest określany jako nieinteresujący. Jesteśmy szeroko i łatwo dostępni dla każdego, kto chce wykorzystać wsparcie nauki. W Polsce mamy 50 lokalizacji – instytutów i ich oddziałów.
W dostępnych materiałach informacyjnych pojawiają się wątki współpracy z różnymi podmiotami a wśród nich możemy znaleźć takie firmy jak KGHM, JSW, Boeing czy nawet IKEA. Kto może zostać partnerem i jakie warunki musi spełnić, aby rozpocząć współpracę z Siecią?
Łukasiewicz realizuje projekty rozwojowo-badawcze dla mikro, małych, średnich i dużych przedsiębiorstw. Nie czeka na przedsiębiorców, aby Ci zgłosili się do Łukasiewicza, ale również aktywnie poszukuje partnerów biznesowych do realizowanych projektów badawczych. Celem tej współpracy za każdym razem jest korzyść dla przedsiębiorcy z wdrożenia innowacji – czy to małego usprawnienia do jakościowej zmiany strategicznych procesów w przedsiębiorstwie.
Propozycja Łukasiewicza obejmuje pomysł na prace naukowo-badawcze, dostarcza zespół ekspertów oraz unikatową w skali kraju aparaturę naukową. Co jest istotne, szczególnie dla najmniejszych podmiotów z ograniczonym budżetem — na tym etapie przedsiębiorstwa nie ponoszą żadnych kosztów. Sieć własnym sumptem opracowuje pomysły i rozwiązania na ewentualne na prace badawcze.
Co daje taka współpraca każdej ze stron?
Przedsiębiorcy kooperujący z Łukasiewiczem cenią sobie kompleksowość, różnorodność i szybkość działania naszych naukowców i inżynierów. Cenią sobie także jakość proponowanych przez nich rozwiązań. Dla wielu firm współpraca z naszą siecią stała się ważnym elementem strategii rozwoju firmy.
Dla naukowców taka współpraca to oczywiście realizacja ambicji tworzenia innowacji, które mają realne zastosowanie w gospodarce i dzięki systemowi premiowania, który nagradza realizację takich projektów – szansa na niezłe zarobki, a w przyszłości komercjalizację innowacyjnych pomysłów.
Czy Sieć posiada stałą ofertę usług dla przedsiębiorców? Jeśli tak to co taka oferta obejmuje?
Oczywiście. Mamy stałą ofertę gotowych usług i produktów będącą sumą kompetencji, produktów i usług instytutów. Pracujemy obecnie nad scentralizowanym katalogiem dla wszystkich instytutów sieci dostępnym w jednym miejscu. Będzie się pojawiał stopniowo na naszej stronie internetowej od końca tego roku i – jak wierzymy – dynamicznie rozwijał.
Równolegle jest już dostępny formularz zapytań na https://lukasiewicz.gov.pl/biznes/, za pomocą którego możemy skierować kontrahenta do konkretnych produktów i usług lub na ścieżkę badawczo-rozwojową w tych sytuacjach, gdzie mamy potencjał technologiczny, ale produkt lub usługa nie są jeszcze gotowe. Zapraszam do „używania” Łukasiewicza w rozwiązywaniu bardziej i mniej skomplikowanych problemów technologicznych. Robimy wszystko, co w naszej mocy, aby współpraca z nami była jak najmniej absorbująca i czasochłonna dla przedsiębiorcy.
Jakie istotne sukcesy Sieć odniosła do tej pory? Czy miały miejsce spektakularne projekty lub wdrożenia?
Musimy pamiętać, że w Łukasiewiczu podejmujemy prace innowacyjne, tzn., że wymyślamy rzeczy, które obecnie istnieją tylko w literaturze fachowej i dopiero za kilkanaście lat staną się technologiami. Ale potrafimy także realizować mniejsze zadania oraz usprawnienia, które dają firmom przewagi konkurencyjne. Nam udało się też np. sprzedać projekt, który nawet nie był na pierwszym poziomie TRL-u (red. Technology Readiness Level – poziomy gotowości technologicznej), a na zerowym. To rozwiązanie opierało się wyłącznie na analizie literatury. Duża międzynarodowa firma była gotowa zainwestować pierwsze pieniądze w jego rozwijanie. To brzmi dość optymistycznie jak na czasy kryzysu gospodarczego wywołanego epidemią.
Bardzo dobrze oceniam to, co udało nam się osiągnąć po półtora roku działalności. Jesteśmy wciąż stosunkowo młodą organizacją, bo istniejemy 17 miesięcy. Przekonanie, że radzimy sobie dobrze, oparte jest na opiniach innych przedsiębiorców. Są wśród nich duże spółki Skarbu Państwa, w tym KGHM, PKP czy PKN ORLEN, ale także prywatne firmy jak Eneris, Elemental Holding, Synthos, SENSE Software i duże międzynarodowe korporacje, na przykład LG Electronics i Hitachi ABB.
Jakie są plany na przyszłość? O jakich sukcesach wkrótce mamy szansę usłyszeć?
Będziemy kontynuowali prace w 4 kierunkach wywodzących się z obszarów, określonych jako wpływające na osiągnięcie celów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Z pewnością będziemy kontynuowali projekty koronawirusowe (prace nad szczepionką oraz lekiem na COVID-19). Znaczącym przedsięwzięciem ma być także udział naszych naukowców w projekcie polonizacji i wzrostu konkurencyjności pojazdu IZERA. Nasi naukowcy będą starali się umożliwić polonizację wybranych podzespołów pojazdu i ich rozwój technologiczny, a tym samym spowodować wzrost zaangażowania krajowych producentów – potencjalnych dostawców.
Będziemy też rozwijać technologie w obszarze budownictwa modułowego. Nasze rozwiązania powinny usprawniać procesy wytwórcze, logistyczne i budowlane, ale jednocześnie prowadzić do zwiększenia atrakcyjności architektonicznej obiektów i wzbogacenia ofert dla potencjalnych inwestorów.
W obszarze transformacji cyfrowej będziemy rozwijali technologię i produktów bazujących na azotku galu. Obszar jego zastosowań w przyrządach i układach elektronicznych jest bardzo szeroki i obejmuje m.in. układy energoelektroniczne dużej mocy, układy mikrofalowe, różnego rodzaju czujniki i detektory, w tym promieniowania THz lub promieniowania X, a także sensory chemiczne i biologiczne pracujące w trudnych warunkach środowiskowych.
W obszarze zdrowotnym poza pracami nad szczepionką i lekiem na koronawirusa będziemy rozwijali technologie w terapiach onkologicznych. Skuteczniejsza profilaktyka i diagnostyka raka płuc doprowadzi do zwiększenia skuteczności leczenia tego raka i spowoduje wzrost przeżywalności pacjentów.
Więcej informacji:
https://lukasiewicz.gov.pl/o-nas/