Laboratorium nie może funkcjonować bez kompetentnych pracowników oraz odpowiedniego sprzętu. Jednym z urządzeń, którego nie powinno zabraknąć, jest wirówka laboratoryjna. Do czego ją wykorzystujemy, jak działa i jakie rozróżniamy rodzaje? To wszystko i jeszcze więcej wyjaśniamy w poniższym artykule. Zachęcamy do lektury!
Do czego służy wirówka laboratoryjna?
Wirówka laboratoryjna służy do rozdzielenia składników ze względu na ich różną gęstość, przy czym mogą to być wyłącznie ciecze lub ich mieszanina z ciałami stałymi. W efekcie możliwe jest uzyskanie próby podzielonej na określone frakcje, które następnie zostają zebrane na przykład pipetą i poddane badaniom.
Zasada działania wirówki laboratoryjnej
Wirówka jest jednym z podstawowych elementów wyposażenia laboratorium. Zasada działania tego urządzenia jest dość prosta i intuicyjna. Wirówka laboratoryjna ma bęben (inaczej rotor, wirnik), który zostaje wprawiony w szybki ruch obrotowy. Jego przyspieszenie zdecydowanie przekracza przyspieszenie ziemskie, zwiększając tym samym szybkość sedymentacji, czyli opadania cząstek, osadzania się osadów oraz rozdzielania fraz substancji.
Wszystko odbywa się sprawnie i bezproblemowo, jednak zawsze musimy dostosować prędkość do substancji, które chcemy odwirować oraz zaleceń producenta. Ważne jest też wyważenie wirówki i włożonych do środka probówek (najlepiej więc układać je przeciwlegle).
Wirówka laboratoryjna — wybrane rodzaje
Wirówki laboratoryjne dzielimy na kilka kategorii. Przede wszystkim wyróżniamy miniwirówki do wirowania mikroprobówek liczących od 0,2 do 2,0 mililitrów. Mają one małe i lekkie wirniki, które szybko przyspieszają i zwalniają. Następnie są wirówki stołowe o szerszym zastosowaniu i pozwalające wirować substancje o większej pojemności. Pozostają jeszcze wirówki z vorteksami, będące urządzeniami typu dwa w jednym. Łączą one w sobie cechy i miniwirówki, i wstrząsarki. Będą najlepszym rozwiązaniem w laboratoriach o ograniczonej powierzchni, gdzie liczy się rozsądne podejście do rozplanowania przestrzeni.
To jeszcze nie wszystko, gdyż w ramach wirówek stołowych wyróżniamy nie tylko standardowe modele, ale również wirówki z chłodzeniem oraz wirówki próżniowe. Dodatkowo mogą one posiadać takie zabezpieczenia, jak na przykład blokadę pokrywy podczas wirowania i blokadę startu przy otwartej pokrywie, czujnik niewyważenia, awaryjne otwieranie pokrywy oraz zabezpieczenie termiczne silnika.
Inny podział wirówek laboratoryjnych obejmuje natomiast rozróżnienie na wirówki frakcjonujące, które są dość uniwersalne i dostępne w kilku wielkościach. Rozdzielają one emulsje i osady nawet na skalę masową, w zakładach przemysłowych. Do wyboru są także wirówki w bankach krwi oraz laboratoriach analitycznych. Ich zadaniem jest oddzielenie ciężkich krwinek od plazmy bądź płynnego serum. Osiągają przy tym bardzo wysoką prędkość obrotową, pozwalającą oddzielić bakterie o różnej wadze bez równoczesnego zabijania ich. Ponadto występują również wirówki wzbogacające, służące do rozdzielania izotopów uranu podczas jego wzbogacania.
Wirówka nie tylko w laboratorium — gdzie jeszcze ma zastosowanie?
Wirówki są stosowane w wielu laboratoriach — chemicznych, medycznych oraz przemysłowych — placówkach badawczych i centrach krwiodawstwa, jednak nie jest to ich jedyne zastosowanie. Na podobnej zasadzie działają między innymi pralki automatyczne i suszarki bębnowe, które usuwają nadmiar wody z ubrań, skracając tym samym czas ich schnięcia. Świetnym przykładem są też wirówki mleczarskie oczyszczające mleko z zanieczyszczeń i drobnoustrojów oraz oddzielające od niego tłuszcz, a także sokowirówki separujące miąższ od soku z owoców. Wirówki są także wykorzystywane w medycynie estetycznej do odwirowania krwi podczas zabiegu osocza bogatopłytkowego.
Jak widać, wirówki można spotkać nie tylko w specjalistycznych urządzeniach, ale również w tych przeznaczonych do użytku domowego. Choć służą innym celom, to mają bardzo zbliżony mechanizm.
Co trzeba wiedzieć przed zakupem wirówki laboratoryjnej?
Bez względu na to, na jaką wirówkę się zdecydujemy, musimy pamiętać o tym, by wybierać wyłącznie produkty renomowanych producentów, które gwarantują nam jakość i trwałość. To ważne szczególnie w przypadku wirówek laboratoryjnych, które muszą charakteryzować się bezawaryjną i wydajną pracą. Dodatkowo możliwość dobrania różnych wirników oraz pozostałych elementów wyposażenia gwarantują wysoką precyzję całego procesu wirowania, jak również możliwość indywidualnego dostosowania parametrów. Niektóre modele wyposażono także w wyświetlacz LCD, który pozwala przez cały czas wszystko nadzorować.
Wirówka laboratoryjna powinna być stabilna, nieuszkodzona oraz sprawna przy każdej dostępnej prędkości. Ważne jest, by posiadała odpowiednie zabezpieczenie przed przesuwaniem się po blacie, jak na przykład standardowe przyssawki. Dobre są też czujniki uniemożliwiające uruchomienie urządzenia w sytuacji, gdy pokrywa nie została jeszcze zamknięta.
Wirówki są bardzo przydatne podczas wykonywania różnych prób i badań. Nie ma wątpliwości, że zaliczamy je do podstawowego wyposażenia każdego laboratorium.