Karty kontrolne są jednym z podstawowych narzędzi statycznej kontroli jakości nazywanej również statystyczną kontrolą procesu. Ich twórcą był Walter A. Shewhart, amerykański fizyk, inżynier i statystyk, często nazywany ojcem statystycznej kontroli jakości.
Karty kontrolne Shewharta, mimo, że pierwotnie stworzone dla potrzeb procesów produkcyjnych doskonale przyjęły się w laboratoriach stanowiąc narzędzie monitorowania ważności wyników.
Istota karty kontrolnej Shewharta:
- wymaga danych otrzymywanych przez pobieranie próbek procesu w mniej więcej regularnych odstępach (czasowych lub ilościowych);
- wymaga ustalonej wartości odniesienia przedstawiane właściwości (linia centralna karty kontrolnej);
- ma dwie, określone statystycznie, granice kontrolne, jedną po każdej stronie linii centralnej (górna i dolna granica kontrolna), położone w odległości 3-krotnego odchylenia standardowego wykreślanej właściwości;
- w przypadku uregulowanego procesu, 3-krotne odchylenie standardowe oznacza, że około 99,7% wartości znajdzie się w obszarze wyznaczonym przez granice kontrolne;
- stosuje się również granice wyznaczone przez 2-krotność odchylenia standardowego wykreślanej właściwości (granice ostrzegawcze);
- przed wdrożeniem karty kontrolnej, proces, którego karta ma dotyczyć musi być statystycznie uregulowany.
W przypadku uregulowanego procesu możliwość przekroczenia granic kontrolnych (3-krotność odchylenia standardowego) w wyniku zdarzenia losowego jest tak mała (3 punkty na tysiąc), że jeżeli punkt pojawi się poza granicami zalecane jest podjęcie działań.
Wszystko o kartach kontrolnych w laboratorium znajdziecie tu: