Jednym z kluczowych aspektów Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP) jest monitorowanie warunków środowiska wytwarzania kosmetyków. W ramach monitoringu przeprowadza się weryfikację:
- jakości powietrza pod względem mikrobiologicznym,
- skuteczności mycia i dezynfekcji powierzchni oraz urządzeń produkcyjnych,
- higieny personelu.
Każda firma produkcyjna powinna posiadać harmonogram kontroli mikrobiologicznej środowiska produkcji wytwarzania, który zostaje ustalany według własnych potrzeb na podstawie analizy wcześniejszych wyników. Regularne badania mikrobiologiczne są najskuteczniejszym sposobem weryfikacji skuteczności mycia i dezynfekcji. Wychwycenie w odpowiednim momencie odchyleń pozwala na szybką reakcję. Monitoring środowiska wytwarzania umożliwia dostarczanie do klienta produktu kosmetycznego wolnego od zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Badania mikrobiologiczne środowiska wytwarzania
Ważne jest wykonanie planu z punktem pobierania próbek, by monitorować pojawiające się odstępstwa. Badanie czystości mikrobiologicznej powierzchni pomieszczeń oraz urządzeń wykonuje się metodą wymazów oraz odcisków. Stan mikrobiologiczny powietrza można badać dwoma metodami: sedymentacyjną oraz zderzeniową za pomocą próbnika powietrza. Czystość powietrza jest ważna nie tylko dla samego produktu, ale także dla zdrowia pracownika. W zależności od wielkości pomieszczenia, należy wyznaczyć odpowiednią ilość pobieranych próbek. Bardzo ważne jest także badanie mikrobiologiczne rąk pracowników oraz ich odzieży ochronnej.
Uzyskanie produktu wysokiej jakości, który będzie pozbawiony niepożądanych drobnoustrojów jest możliwe dzięki zachowaniu wysokiego standardu warunków wytwarzania. Możliwe jest to dzięki prowadzeniu odpowiednich badań, a potem poddaniu wyników analizie i wyciąganiu odpowiednich wniosków. W przypadku pojawienia się wyników poza normą należy szybko reagować i podjąć odpowiednie kroki, które zapobiegną podobnym sytuacjom w przyszłości, a także wyjaśnią powstałą niezgodność.
Producent kosmetyków w strukturze swojej firmy powinien bezwzględnie uwzględnić w swoim zespole mikrobiologa, który ma wiedzę teoretyczną, ale i praktyczną, dzięki czemu będzie mógł kierować odpowiednio działaniami mikrobiologicznymi. Wykrycie zagrożenia na wczesnym etapie pozwala na uniknięcie na późniejszym etapie dochodzeń mikrobiologicznych, a nawet może uchronić przed koniecznością ściągnięcia produktu z rynku.
Szkolenia mikrobiologiczne pracowników
Częste szkolenia oraz uświadamianie pracowników w kontekście podstawowych zagadnień mikrobiologicznych jest gwarancją zachowania jakości na każdym kroku. Należy podkreślić, że szkolenia takie należy przeprowadzać nie tylko dla osób, które zarządzają firmą, ale także dla pracowników produkcyjnych. Z pewnością, efekty takich szkoleń przyniosą korzyści. Wiele osób, nie związanych z mikrobiologią, nie zdaje sobie sprawy, jak wiele elementów wpływa na jakość mikrobiologiczną kosmetyku i dlaczego warto stosować się do ustalonych zasad i procedur.
Najczęstsze problemy mikrobiologiczne w firmie wytwarzającej kosmetyki pojawiają się z powodu:
- awarii oraz długich przerw w procesie konfekcjonowania,
- nieskutecznego procesu mycia i dezynfekcji pojemników, w których przechowywane są surowce bądź półprodukty,
- braku szkoleń dotyczących higieny produkcji,
- przyjmowania na stan surowców o nieodpowiedniej jakości mikrobiologicznej,
- skażenia produktów końcowych wynikających ze skażenia czystego mikrobiologicznie półproduktu po przejściu przez maszyny dozujące,
- złych nawyków personelu podczas przeprowadzania procesu dezynfekcji maszyn,
- biofilmu.
Biofilm
Bardzo ważnym problemem, z którym boryka się wiele firm produkcyjnych jest biofilm powstający w urządzeniach dozujących masy kosmetyczne, który „odrywa” się w pewnym momencie i przyczynia się do skażeń produktów. Stosowanie tych samych preparatów dezynfekujących przez cały czas, o najwyższych dopuszczalnych stężeniach, sprzyja powstawaniu biofilmu. Drobnoustroje, które występują w biofilmie są wysoce oporne na działanie środków przeciwdrobnoustrojowych, dlatego tak trudno się go pozbyć. Jest to proces czasochłonny oraz kosztowny.
Anna Barańska
