Na rynku usług laboratoryjnych pojawia się coraz więcej podmiotów, które oferują swoje usługi badawcze. Rośnie znaczenie akredytacji, które wynika głównie z rosnących wymogów jakościowych. By utrzymać się wśród innych laboratoriów należy przekonać potencjalnych klientów do swoich kompetencji oraz wysokiej jakości świadczonych usług. Jednym z elementów, który może w tym pomóc jest wdrożenie systemu zarządzania w laboratorium i uzyskanie akredytacji. Potwierdzenie kompetencji jednostki wykonującej badania przez akredytację, zachęca potencjalnego klienta do skorzystania z usług danej firmy. Akredytacja jest formalnym uznaniem kompetencji danego laboratorium do wykonywania określonym badań. Pozwala budować zaufanie do wyników badań, a także umacnia wiarygodność danego laboratorium. Zlecając wykonanie badań w takim laboratorium mamy pewność, że jest ono stale sprawdzane, a jakość ich usług jest wyższa niż laboratorium nieakredytowanego. Laboratoria akredytowane dbają o regularne podnoszenie kompetencji pracowników. Dzięki podnoszeniu kompetencji, pracownicy popełniają mniej błędów, ale także uczą się na błędach innych podczas wymiany doświadczeń na szkoleniach. W Polsce akredytacji udziela tylko jedna instytucja, a mianowicie Polskie Centrum Akredytacji. Laboratoria akredytowane spełniają wymagania systemowe oraz techniczne, które są zawarte w normie PN-EN ISO/IEC 17025 „Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących”. Zawarte w normie wymagania są systematycznie sprawdzane podczas audytu przeprowadzanego przez jednostkę akredytującą. Akredytacja jest wydawana na 4 lata. W tym czasie laboratorium jest nadzorowane przez jednostkę akredytacyjną poprzez audyty, które odbywają się co roku. Akredytowane laboratoria są szczegółowo sprawdzane i oceniane przez niezależnych ekspertów – audytorów. Z akredytacji prowadzonej przez PCAmoże skorzystać każda firma, bez względu na jej wielkość, obszar działania czy status prawny. Udział jest dobrowolny. Na stronie PCA można sprawdzić listę laboratoriów akredytowanych. Dzięki akredytacji uzyskujemy wiarygodne oraz precyzyjne wyniki analiz w obszarach, które są związane z bezpieczeństwem, zdrowiem czy środowiskiem.
Laboratorium akredytowane powinno charakteryzować się kilkoma cechami. Zaliczamy do nich: odpowiedzialność, potencjał pomiarowy, podejście naukowe, obiektywność, wiarygodność wyników, powtarzalność i transparentność.
Czy warto wprowadzać akredytację, skoro przygotowanie procedur jest czasochłonne? Oczywiście, że tak mimo tego, że wszystko ma swoje zalety i wady. Tak jest także w tym przypadku. Do najważniejszych zalet wdrożenia oraz certyfikacji systemu zarządzania zaliczamy uporządkowanie pracy w laboratorium oraz poprawę jej organizacji, podniesienie prestiżu obiektu, zwiększenie konkurencyjność wśród innych jednostek na rynku krajowym, stałe podnoszenie kwalifikacji pracowników, a także jasny sposób postępowania w danych sytuacjach.
Do minusów zaliczamy:
– wzrost biurokracji, czyli dużej ilości dokumentów, które są niezbędne do wypełniania oraz prowadzenia badań
– nakłady finansowe, które są niezbędne do zakupu nowych urządzeń, a także ich późniejszego utrzymania (serwisy, kalibracje, wzorcowania)
– czas potrzebny na opracowanie i wdrożenie systemu zarządzania
– niechęć do zmian pracowników, którzy przez kilkanaście lat byli przyzwyczajeni do innego systemu pracy.
Jakie są minusy przeprowadzenia badań w laboratoriach nieakredytowanych?
Przeprowadzenie badań w laboratorium nieakredytowanym wiąże się również z kosztem, co wykonanie badań w laboratorium akredytowanym. Minusem zlecenia badań w takim obiekcie może okazać się, że otrzymany raport z badań nie będzie uznany przez instytucje lub organy regulacyjne, a badanie będzie trzeba powtórzyć w akredytowanym obiekcie. W takim przypadku ponosimy koszty dwukrotnie.
Jednym z największych minusów, jaki pojawia się, gdy korzystamy z wyników badań uzyskanych w nieakredytowanym laboratorium to utrata zaufania klientów oraz partnerów biznesowych. Badania nieakredytowane często charakteryzują się większą nieścisłością oraz niepewnością wyniku. Dostając raport z badania z takiego laboratorium, możemy wyciągnąć błędne wnioski, a następnie podjąć błędne decyzje. Z uwagi, że laboratoria akredytowane są regularnie poddawane audytom oraz ocenie jakości, to wykonywane w takich obiektach badania spełniają obowiązujące standardy. Natomiast, laboratoria nieakredytowane są bardzo często poza standardem. Nie jesteśmy w stanie określić, jak daleko od normy działa taki obiekt, a więc zlecone im badania mogą okazać się ryzykowne. Koszt badania w laboratorium nieakredytowanym jest niższy, ale czy warto zastanawiać się czy wydany przez nich wynik byłby identyczny jak w laboratorium akredytowanym?
Anna Barańska